In het bonoboverblijf in ZOO Planckendael wordt er meer dan ooit geslingerd en geklauterd. De huidige groep kreeg het gezelschap van maar liefst 5 nieuwe bonobovrouwen. Dat zorgt voor extra girlpower én leven in de brouwerij. Nooit eerder was de bonobogroep zo groot. Met de komst van de 5 nieuwelingen is de bonobogroep van ZOO Planckendael uitgegroeid tot de op één na grootste groep van Europa.
Met 18 zijn ze intussen, de bonobo’s in ZOO Planckendael. Een jaar na de opening van Expeditie Bonobo, het vernieuwde en uitgebreide bonoboverblijf kregen bonobo’s Djanoa, Unabii, Hortense en co het gezelschap van vijf nieuwe dieren. Nayembi (14 jaar) en dochter Nila (4 jaar) komen uit de zoo van Frankfurt, Binti (25 jaar) verhuisde met kleintjes Bina (5 jaar) en Balina (9 maanden) vanuit Keulen. Bonobo’s zijn heel belangrijk voor ZOO Planckendael. De dierentuin is internationaal stamboekhouder en Europese coördinator van het kweekprogramma en bepaalt dus over de hele dierentuinwereld welke bonobo er met welke bonobo jongen mag krijgen. Met de komst van Nayembi heeft de dierentuin waardevolle genen in huis. Ze is de enige nog levende nakomeling van bonobo Mobikisi, een van de laatste dieren uit de natuur. Deze bloedlijn is daarom erg belangrijk.
“De komst van de 5 nieuwe vrouwen biedt mooie vooruitzichten. We hopen dan ook om in de toekomst nieuwe kleine bonobo’s in ZOO Planckendael te verwelkomen”, zegt verzorger Joris.
Grote groep
Nooit eerder slingerden er zoveel mensapen rond in het bonoboverblijf. Dat is goed nieuws, want ook in de natuur leven deze intelligente primaten samen in grote groepen. “De groepsuitbreiding zorgt voor meer sociale interactie tussen de zeven families”, zegt verzorger Joris. “Door hun gedrag nauwkeurig te observeren, leren onze wetenschappers de soort nog beter kennen.” Via een ingenieus camerasysteem kunnen zowel de onderzoekers als de verzorgers het reilen en zeilen in de binnenverblijven op de voet volgen, zonder de dieren te storen. De nieuwe bewoners voelen zich al helemaal thuis in hun nieuwe, ruime verblijf. Nayembi, Binti en de kleintjes kunnen heel wat verschillende plekjes ontdekken. Ze kunnen kiezen tussen 7 verschillende locaties, gecombineerd met het eiland buiten. De dieren bepalen daardoor zelf of ze elkaars gezelschap opzoeken of zich liever even afzonderen, net zoals in de natuur.
ZOO SCIENCE: eigen wetenschappers in Congo en Bonobo-onderzoekscentrum in ZOO Planckendael
Sinds 1992 bestuderen wetenschappers van ons eigen CRC (Centre for Research and Conservation) uit binnen- en buitenland het gedrag van bonobo’s in ZOO Planckendael. Nergens ter wereld kan er zo veel informatie worden vergaard. Door de grotere groep zijn er meer interacties, meer voer voor biologen, antropologen, psychologen en andere wetenschappers. Alles in functie van het kweekprogramma en het soortbehoud.
De analyses helpen Planckendaels eigen wetenschappers in Congo, waar de dieren minder gemakkelijk te volgen zijn. Ze bestuderen er natuurlijk bonobogedrag en hun leefgewoonten. Er worden urine-, mest- en haarstalen verzameld voor DNA-onderzoek. De inspanningen van de dierentuinen zijn dan ook heel belangrijk om het voortbestaan van de soort veilig te stellen. Lees meer over het wetenschappelijk werk van ZOO Planckendael op www.ZOOScience.be.
Introductie
De introductie van de 5 nieuwe inwoners gaat niet over één nacht ijs. “We zetten de dieren nooit zomaar bij elkaar. Dat gebeurt volgens een bepaalde werkwijze. Eerst verkennen de dieren hun nieuwe verblijf. Nadien maken ze kennis met een klein groepje dieren die lager in de rangorde staan. Vlooien, elkaars vacht schoonmaken zijn tekenen van een vlotte integratie”, zegt verzorger Joris. “Wanneer de dieren schreeuwen, elkaar achternazitten of zelfs bijten, zoeken we naar andere manieren om hen in de groep te brengen. Dat gebeurt steeds met respect voor het ritme van de dieren.”
Meisjes aan de macht
De nieuwe groep telt 12 vrouwtjes en ‘slechts’ 6 mannetjes. Bij bonobo’s zwaaien de vrouwen de plak. Vrouwtjes hebben een hogere status en domineren de mannen. Ze sluiten vriendschappen en spannen samen om de mannen te overheersen. “Het is afwachten welke impact de komst van de nieuwe dieren op de huidige hiërarchie heeft”, aldus verzorger Joris. “Die kan wijzigen, maar de kans bestaat dat de nieuwelingen zich achter de dominante vrouw Djanoa scharen waardoor ze haar positie in de groep behoudt.” Eén ding is zeker, bij bonobo’s is het nooit saai. De intelligente mensapen ravotten, klimmen, vlooien, ruziën en leggen het nadien weer bij. Vaak doen ze dat door met elkaar te paren. Bonobo’s gebruiken seks als middel om spanningen binnen te groep op te lossen. Ze doen het als begroeting, om hun sociale status te bevestigen, affectie te tonen, zich af te reageren, of om stress tegen te gaan.
Bedreigd
De mensapen zijn bedreigd, schattingen van het aantal bonobo’s in de natuur lopen uiteen van 15.000 tot 50.000. Bonobo’s komen enkel voor ten zuiden van de Congostroom. De dieren worden gedood voor hun vlees of gevangen en verkocht als gezelschapsdier. De grootste bedreiging is de vernieling van de tropische bossen waarin ze leven.
