Het ARTIS-Aquarium is vandaag precies twee jaar gesloten voor bezoekers. Het rijksmonument dat in 1882 de deuren naar een magische onderwaterwereld opende, staat sinds 2021 in de steigers. Het zoute water uit de bassins heeft zich zodanig een weg gebaand in het gesteente, het stucwerk en interieur van het gebouw, dat een grootschalige restauratie niet langer kon worden uitgesteld. Na de verhuizing van ruim 100 verschillende soorten vissen, koralen, amfibieën en stekelhuidigen naar andere dierentuinen in het binnen- en buitenland is het afgelopen jaar hard gewerkt aan restauratiesloopwerkzaamheden. De komende twee jaar staan in teken van bouw en herstel. Zodat komende generaties zich straks, vanaf de geplande opening in 2025, ook weer kunnen verwonderen aan het onderwaterleven.
Onder het stucwerk
Nu de ontmanteling is afgerond, is het onderliggende industriële erfgoed dat het gebouw rijk is, nog beter zichtbaar. Tijdens de werkzaamheden zijn er 19e eeuwse ornamenten en deuren tevoorschijn gekomen, waar we het bestaan niet vanaf wisten. De aquariumbakken in de grote zaal zijn verwijderd, om vervangen te worden door grotere en duurzame bassins. Het Heimans diorama is uit de koepelvormige zaal ontmanteld, waardoor de contouren van de vroegere universiteitsbanken langs de muren weer zichtbaar zijn geworden.
Wat gebeurt er ‘achter de schermen’?
Terwijl de aannemer zich over het gebouw ontfermt, werken de aquarianen (dierverzorgers in het Aquarium) al enige tijd aan het creëren van nieuwe ecosystemen die een plek krijgen in het gerestaureerde Aquarium. Zij denken na over welke zoet- en zoutwater vissen, amfibieën, algen en andere onderwaterdieren hier straks te zien zijn. Een creatief team werkt aan de conceptuele invulling van het gebouw. Hoe gaat de toekomstige bezoeker straks door het nieuwe ARTIS-Aquarium heen? En welke verhalen leren zij over het cultureel erfgoed, duurzaamheid en natuurbehoud?
Ook de aquariumtechniek krijgt nu de volle aandacht. In een pop-up aquarium, dat achter de schermen in het ARTIS-Park is ingericht met een aantal zoet – en zoutwateraquaria, doen de aquarianen nauwkeurig onderzoek ter verbetering van de waterfiltersystemen. Daarbij wordt onder meer gekeken naar de watertemperatuur, zuurgraad en het zoutgehalte. Ook verlichting en voeding krijgen volop aandacht. De grotere en duurzame bassins vertegenwoordigen straks een zo groot mogelijke biodiversiteit van vissen, koralen, garnalen, zee-egels, sponzen, wieren, bacteriën en algen. Alle organismen zijn immers onderling afhankelijk voor hun voortbestaan.
Grootste restauratieopdracht in historie ARTIS
Dankzij steun van de gemeente Amsterdam, fondsen en een grote groep particuliere schenkers heeft ARTIS kunnen starten met haar grootste restauratieopdracht ooit. De totale kosten voor de restauratie worden geraamd op 47 miljoen euro. Een immens bedrag voor de stichting, die voor het uitdragen van haar missie naast de kaartverkoop volledig afhankelijk is van donaties en subsidies. Voor de restauratie en vernieuwing van het ARTIS-Aquarium werkt een team hard aan het werven van de nog benodigde 24 miljoen euro en is ook een bijdrage van het Rijk onmisbaar.
Bron en foto’s: ARTIS, Christiaan de Bruijne
