Fictie is werkelijkheid geworden. De Pairi Daiza Foundation is verheugd te kunnen meedelen dat zij net heeft deelgenomen aan de herintroductie van 8 Spix’ ara’s in hun natuurlijke habitat. Deze soort is in het wild al meer dan 20 jaar uitgestorven, maar nu vliegen 8 van deze blauwe papegaaien opnieuw rond in het noordoosten van Brazilië, hun land van herkomst.
Dit is hét orgelpunt van een uitzonderlijk conservatieprogramma, dat al jarenlang loopt in Duitsland, Brazilië, en in België in Pairi Daiza. De Association for the Conservation of Threatened Parrots (ACTP) heeft vanuit Berlijn gecoördineerd tussen internationale partners en de lokale gemeenschap. Na een bijzonder ambitieus programma vliegen deze blauwe vogels voor het eerst opnieuw vrij rond.
Op zaterdag om 6u ‘s ochtends (12u ‘s middags Belgische tijd) konden de Spix ara’s hun blauwe vleugels uitslaan in het halfwoestijngebied in het noordoosten van Brazilië. In de deelstaat Bahia dicht bij het stadje Curaçá en rond de rivier São Francisco werd deze soort voor het laatst gespot in het jaar 2000.
De vogels, geboren in een kweekcentrum, hadden tijd nodig om hun moed bijeen te schrapen en te kiezen voor hun voormalige natuurlijke habitat. Om 9u03 (15u03 Belgische tijd) namen twee Spix’ ara’s het voortouw, en vijf anderen volgden hun voorbeeld 30 minuten later. De twee resterende papegaaien bleven zaterdag liever in de volière, waarvan de deur open blijft staan.
Dit emotionele moment doet denken aan het einde van de animatiefilm Rio, wanneer Blu en Perla samen richting vrijheid vliegen. Het is een grote bron van hoop voor iedereen die strijdt voor het behoud van soorten en de bescherming van biodiversiteit.
Pairi Daiza-dierenarts Tim Bouts, die het werk van de Pairi Daiza Foundation vanaf het begin heeft gevolgd, is ter plaatse:
“Grote emoties heersen op dit moment in Brazilië. Een van de cruciale stappen van dit collectieve project is voltooid. Samen met het ACTP, het ICMBio en onze andere partners proberen we een populatie Spix’ ara’s te creëeren die groot genoeg is en voldoende beschermd is om het voortbestaan van de soort te garanderen in een ecosysteem waaruit zij nooit hadden mogen verdwijnen”
Het doel van de samenwerking is nog meer ara’s uit te zetten, tot de populatie stabiel blijft zonder menselijke hulp.
Op 11 juni vertrokken de Spix’ ara’s samen met Illigers ara’s die met hen samenleefden, uit de aanpassingsvolière. Deze papegaaien leven in dezelfde regio en dienden als voorbeeld voor de vrijgelaten Spix’en in de afgelopen maanden. Zo leerden de Spix’ ara’s welk gedrag te kopiëren om te overleven in de Caatinga.
Uitgestorven in het wild
De Spix’ ara werd ontdekt door de Duitse natuuronderzoeker Johann Baptist von Spix in het begin van de 19e eeuw. Het dier leefde in de Caatinga, een halfwoestijnbiotoop in het noordoosten van Brazilië. Deze vogel met zijn blauwgroene verenkleed en lichtblauwe ogen werd gestroopt, en zag zijn territorium vernietigd door de de mens, die er landbouwgrond van wilde maken. In 2000 overleed de laatste Spix’ ara in het wild. De soort is officieel “uitgestorven in het wild” verklaard door de Internationale Unie voor Conservatie van de Natuur (IUCN).
In Berlijn hebben specialisten van het kweek- en conservatiecentrum van de Association for the Conservation of Threatened Parrots (ACTP), zich ontfermd over de laatste levende exemplaren in gevangenschap en een kweekprogramma op poten gezet.
Enkel zichtbaar in Pairi Daiza
In 2018 sloeg de Pairi Daiza Foundation de handen in mekaar met het ACTP en kwamen in het park jonge Spix’s ara’s aan die bijdragen tot de instandhouding van de soort. Zo werd in de coulissen van Pairi Daiza een reproductiecentrum gebouwd.
In dit ultramoderne centrum worden kweekkoppels nauwkeurig in de gaten gehouden, in de hoop dat zij de soort vooruit helpen met toekomstige geboortes. Tegelijk is de hoofdingang van Pairi Daiza de enige plek ter wereld waar twee Spix’ ara’s zichtbaar zijn voor het grote publiek.
Reïntroductie in verschillende stappen
In maart 2020 verhuisden drie Spix’ ara’s uit Pairi Daiza samen met 49 andere uit Berlijn naar Brazilië. Daar kwamen ze aan in op een site die Pairi Daiza mee financierde.
Een deel van hen leeft sindsdien in een kweekcentrum waar we opnieuw hopen op vele geboortes. Anderen verblijven in enorme aanpassingsvolières. Dat is de laatste stap voor de vrijlating, waar ze stap voor stap de gewoontes oppikken van een leven in het wild .
Om opnieuw hun voormalige leefgebied in te kunnen nemen, moeten de Spix’ ara’s voedsel leren zoeken, en plaatsen vinden om hun nest te maken. De Braziliaanse overheid is nu al enkele jaren bezig met het herstel deze aangetaste habitat. In beschermde natuurgebieden zijn bijvoorbeeld hekken geinstalleerd zodat planten niet begraasd worden door geiten en koeien.
Beheer van uitheemse boomsoorten en de installaties om waterdoorstroming te vertragen, zorgden ervoor dat de Carabeira-boom, die zo waardevol is voor de Spix’en, een terugkeer heeft gemaakt.
Permanent toezicht
11 juni is een belangrijke stap in een lang proces. De 8 ara’s vliegen rond met een GPS- tracker: zo kunnen de teams volgen hoe ze zich aanpassen aan een leven in het wild.
Het gaat om soft release. Dat betekent dat de volière waarvan de vrijgelaten vogels vertrokken, nog lange tijd open blijft staan. Op die manier kunnen zij terugkeren naar een vertrouwde plek, indien nodig.
Eric Domb, oprichter en CEO van Pairi Daiza:
“Iedereen bij Pairi Daiza is bijzonder ontroerd door deze vrijlating. Als de herintroductie slaagt, vormt dat het bewijs dat niets onmogelijk is. Dat we samen, als we dat willen, grootse dingen kunnen bereiken, kunnen beschermen en zelfs herbouwen wat door de gekheid van de mens verwoest is.”
“Ieder van ons heeft, elk op zijn manier, de mogelijkheid om te handelen en zo de wereld te veranderen. Het wonder van de natuur en de dieren moet ons aanvuren om in actie te schieten.”
Eind 2020 kwamen in Pairi Daiza 14 extra Spix’s ara’s aan in het kader van het kweekprogramma. Het doel is dat de blauwe papegaaien die dankzij deze 7 koppels in Pairi Daiza zullen geboren worden, op een dag ook in Brazilië kunnen worden uitgezet.
Hoofdafbeelding: © Tim Flach
