Het overdekte tropische regenwoud Burgers’ Bush van het Arnhemse dierenpark Koninklijke Burgers’ Zoo herbergt ’s werelds grootste Dracaena-collectie. Dracaena staat ook wel bekend als Drakenbloedboom. Botanicus en Dracaena-fanaat Theo Damen heeft recent in de Bush een opzienbarende ontdekking gedaan: een Dracaena-soort die nog volstrekt onbekend was voor de wetenschap.
De afwijkende groei- en bloeiwijze zette Damen op het spoor van zijn bijzondere ontdekking, die sinds de publicatie in het ‘Journal of Plant Taxonomy and Plant Geography BLUMEA’ in de editie van mei 2018 officieel een wetenschappelijk feit is. Theo Damen heeft zijn wereldprimeur de naam Dracaena bushii gegeven, zowel ter ere van zijn grote inspirator Jan Just Bos als de vindplaats Burgers’ Bush. Bos verwierf landelijke bekendheid als presentator van het televisieprogramma ‘Ja, Natuurlijk’ en had als botanicus een voorliefde voor planten uit het genus Dracaena.
Burgers’ Zoo verkreeg de complete Dracaena-collectie van de Universiteit van Wageningen in 1999, sindsdien aangevuld met planten uit diverse expedities van onder andere C. Jongkind en Theo Damen. Het Arnhemse dierenpark is als botanische tuin collectiehouder van een aantal nationale plantencollecties, waaronder de Dracaenaceae. Gezamenlijk vormen deze collecties in de Arnhemse en andere Nederlandse tuinen de Nationale Plantencollectie, de Groene Schatkamer van Nederland.
Een avontuurlijke plant: van Afrika via Wageningen naar Arnhem
Op 2 oktober 1962 verzamelde de heer Breteler in Kameroen levend materiaal van een onbekende Dracaena. Het materiaal kwam naar de Universiteit van Wageningen, die een enorme collectie van talloze Dracaena-soorten bezat. In 1999 verhuisde de plant, nog steeds zonder naam, met de complete Dracaena-collectie van de Universiteit naar het overdekte tropische regenwoud Burgers’ Bush in Arnhem. In het klimaat van de Bush groeide de Dracaena uit tot een volwassen plant. Hier viel Theo Damen, die al jaren onderzoek doet naar deze plantenfamilie, de afwijkende groei- en bloeiwijze op.
Nachtelijke geheimen van de Dracaena
Damen heeft meer dan 13.000 digitale kopieën van herbariumvellen van levende planten in het wild verzameld. Deze vellen bevatten zoveel mogelijk uiterlijke kenmerken van een plant. De meeste taxonomisch belangrijke kenmerken bevinden zich vaak in de bloem. De herbariumvellen van Dracaena bevatten echter vaak geen bloemen of bloeiwijze. Dracaena-soorten bloeien immers uitsluitend ’s nachts, waarbij specifieke nachtvlinders de planten bestuiven. Wetenschappers verzamelen hun materiaal doorgaans overdag. Lang wist ook de Dracaena bushii hierdoor zijn nachtelijke geheim voor de wetenschap te verhullen.
Ontdekking dankzij afwijkende bloeiwijze
Dracaena bushii is al vele jaren in de Bush te observeren. Hierdoor kon ook de langverwachte bloeiwijze bestudeerd worden. Naast in de Bush is de Dracaena ook tot bloei gekomen in Plantentuin Meise (België), waaraan Burgers’ Zoo een stek van de plant heeft geschonken. In 2013 ontdekte Damen dat de plant in de Bush een bijzondere groeiwijze heeft. Wat deze plant onderscheidt van andere soorten is zijn waaiervormige groeiwijze, te vergelijken met de groeiwijze van de bekende reizigerspalm. Bovendien heeft deze Dracaena-soort zeer sterk overlappende bladaanhechtingen, vormt zij een stam en ontwikkelt zij luchtwortels. Dracaena bushii komt maar op een paar plaatsen in Centraal Afrika voor, genoeg redenen om de plant te blijven koesteren in Burgers’ Bush.
