ZOO Antwerpen steekt binnenkort helemaal in het nieuw en maakt zich klaar voor de toekomst. Het volledige inkomplein krijgt een facelift en wordt een waar welkomstplein, toegankelijk voor iedereen. De mensapen krijgen twee grote buiteneilanden om naar hartenlust op te ravotten en de bezoeker staat hier midden in. Echt oog in oog. De okapi’s beschikken binnenkort over een prachtige serre, zodat je ook in de winter kan genieten van deze heel speciale dieren. Dit alles zal klaar zijn in het voorjaar van 2016. Historisch erfgoed en moderne beleving ontmoeten elkaar in de best bewaarde 19de-eeuwse dierentuin van Europa. Dichter bij de dieren.
Wandelen tussen de mensapen
Wie wil dit nu niet: wandelen tussen de chimpansees en gorilla’s en ze zien ravotten met hun voeten in het gras en hun hoofd in de wind. Binnenkort is dit in ZOO Antwerpen een feit. De dierentuin investeert in twee grote buitenverblijven voor deze mensapen van in totaal 1 850 m² groot. De bezoeker staat tussen de dieren en kan ze zien, horen, ruiken. “Je staat oog in oog met hen en ziet ze spelen, vlooien, luieren en ruziemaken. Je wordt nog meer deelgenoot van hun dagdagelijkse leven. Je staat er letterlijk midden in,” aldus manager dierenzorg Sander Hofman. “De bezoeker zal op een glooiend wandelpad door dit regenwoud wandelen, tussen de twee verblijven van de chimpansees en gorilla’s door en zo van heel dichtbij kunnen genieten van deze dieren in hun natuurlijke habitat.”
Okapi verwelkomt je ook in de winter
Ook de sterk bedreigde okapi’s worden in de watten gelegd in deze metamorfose van de ZOO. Een serre maakt ze ook op koude winterdagen zichtbaar voor de bezoeker. Je gaat op bezoek in hun verblijf. Okapi’s behoren tot het DNA van ZOO Antwerpen. Wist je dat in het logo van de ZOO de strepen van de okapi zijn verwerkt? Zowel het internationale stamboek als de Europese coördinatie van het kweekprogramma liggen in handen van de ZOO. De Moorse tempel waarin de okapi’s wonen, wordt teruggebracht in zijn originele staat en glorie. Zo komt hij maximaal tot zijn recht. Achter deze Moorse tempel komen extra buitenverblijven voor deze speciale dieren. De nieuwe serre draagt bij aan de ZOO voor elk seizoen. Maar liefst 80% van de dieren is ook bij typisch Belgisch weer te zien. Nu ook de okapi’s dus.
Welkomstplein voor iedereen
De uitdaging op een historische plek als de ZOO is het combineren van het cultureel erfgoed met moderne architectuur. De ZOO gaat deze uitdaging momenteel al aan met de bouw van het gloednieuwe Elisabeth Center Antwerp (opening november 2016) dat ingebed wordt in de historische feestzalen van de ZOO. De Flamingo, het restaurant in neo-Lodewijk XVI-stijl, wordt in ere hersteld en vormt een geheel met het nieuwe welkomstgebouw. Hierin zullen de ledenservice, de EHBO, en de shop onderdak krijgen. Aan het nieuwe gebouw vertrekt de bezoeker via een wandelpad, naar het Aquaforum van de zeeleeuwen. Je wandelt over het verblijf van de brilberen en langs vijvers op het dak van het welkomstgebouw. Om de brilberen niet te verstoren tijdens de werken, doen ze aan huizenruil. Jonge snaak Oberon neemt tijdelijk zijn intrek in het voormalige tijgerverblijf en zijn ouders mogen zijn verblijf in gebruik nemen. Straks verhuizen ze weer terug en zullen ze gezelschap krijgen van een koppeltje rode panda’s.
Ook de marmeren trappen van het feestzalencomplex krijgen een update. De trappen worden gerestaureerd en teruggebracht in hun historische glorie met het prachtige mozaïek. Het welkomstplein wordt trouwens toegankelijk voor iedereen. De portiers van de ZOO verplaatsen de toegangscontrole naar achter de kiosk en zo kan heel Antwerpen en omstreken genieten van het welkomstplein van de ZOO. Helemaal compleet met de flamingo’s die historisch echt horen op deze plek. Ze zitten in ons collectief geheugen. De groep wordt uitgebreid naar veertig dieren.
De vier leeuwenbeelden van kunstenaar A. Van Beurden uit 1915 die de bezoekers momenteel nog welkom heten aan de inkom, krijgen een nieuwe plaats. Ze worden met een zeer speciaal transport verplaatst. Twee van de kunstwerken zullen tussen het leeuwenverblijf en het voormalige tijgerverblijf staan. De andere twee krijgen hun plaats aan beide kanten van de wandelweg bij de zeehonden. Wist je dat ze vroeger stonden aan de ingang van het roofdierenpaleis?
ZOO Antwerpen verjongt bomenbestand en verzekert groene toekomst
ZOO Antwerpen is niet enkel een dierentuin, maar ook een historische groene long midden in de stad. Om deze unieke functie te behouden moet de ZOO haar bomenbestand verjongen. Ook bomen worden oud en hebben helaas niet het eeuwige leven. Ziektes, luchtvervuiling en andere externe factoren kunnen het verouderingsproces nog versnellen. De veiligheid van de bezoeker komt in het gedrang, want een slechte gezondheid van een boom kan leiden tot het afvallen van takken of zelfs het omvallen van de volledige boom. Dit risico wil de drukbezochte dierentuin uiteraard te allen tijde vermijden.
De ZOO verjongt haar bomenbestand en plant er de komende jaren meer dan dubbel zoveel terug dan dat ze er rooit. Een waardevolle investering. Benoît Fondu, gerenommeerd tuinbouwkundige en landschapsarchitect verbonden aan ZOO Antwerpen: “De bomen zijn op. Niet alleen door leeftijd, maar door een samenspel van verschillende factoren zoals verdichting van de grond, verandering van de grondwatertafel en ziekten zoals de bladmineermot, die alle kastanjes in Europa aantast. Dit maakt een vervanging noodzakelijk, willen we een groene toekomst van de ZOO verzekeren.”
“De ZOO en dus ook de tuin zijn een erkend monument, een typische landschapstuin in Franse stijl. De oorspronkelijke zichtlijnen willen we herstellen. Het landschapsbeheersplan werd opgemaakt voor de komende dertig jaar.”
Elk jaar krijgen de bomen in de ZOO een Visual Tree Assesment (VTA) door gecertificeerde boomverzorgers. Zij onderzoeken de bomen, verzorgen ze en grijpen in waar nodig. Dit kan gaan om snoeiwerkzaamheden, het bestrijden van ziektes of het gezonder maken van de grond waarin de bomen staan. Aan dit VTA wordt een veiligheidsstudie verbonden, waarin de boomverzorgers met behulp van echo-apparatuur en trekproeven de stabiliteit en dus de veiligheid van de boom onderzoeken. Belangrijk in een tuin waar elk jaar bijna een miljoen mensen rondlopen.
Wat plant de ZOO terug?
Natuurlijk de karakteristieke rode paardenkastanje met zijn prachtige kaarsen. Leopold II heeft ze niet voor niets speciaal gekozen voor het inkomplein van de ZOO. Er wordt gekozen voor een soort die resistent is voor de bladmineermot. Verder planten we nog onder meer ceder en grove den.
Samen met het planten van de nieuwe bomen, laat de ZOO de kans niet voorbijgaan om de juiste voorwaarden te scheppen die ze een lang en gezond leven zullen bieden. Zo worden waterbuffertanks aangelegd onder de grond. Deze worden gevuld met hemelwater dat wordt opgevangen van de gebouwen om zo de bomen te voorzien van een constante bevochtiging. Verder wordt de passage van noodzakelijk verkeer op het inkomplein over een ringweg geleid. Het wortelpak wordt zo niet meer samengedrukt. De bomen op het inkomplein stonden te dicht opeen; ze hadden niet genoeg ruimte. Ze worden teruggeplant in het herkenbare en karakteristieke maas-patroon van 1910. Het inkomplein van de ZOO behoudt haar typische groene gezicht. Het is een groene oase, veilig voor mens en dier midden in de stad.
Heel dit indrukwekkende project sluit aan op de Savanne, het enorme gebied met honderden vogels die samen met de buffels voor een exotische beleving zorgen aan de zuidoostelijke kant van de ZOO. Daar zal ook de speeltuin weer herrijzen voor heel wat klauter- en klimplezier. Ook van dit project met het nieuwe restaurant zal de bezoeker kunnen genieten vanaf volgend voorjaar. Samen met mensapen, okapi’s en nieuw welkomstplein zal de ZOO klaar zijn voor de toekomst. Op naar de volgende 175 jaar ZOO Antwerpen.
“In een dierentuin van bijna 175 jaar oud speelt historisch erfgoed uiteraard een onderscheidende rol. Als enige in Vlaanderen is de ZOO integraal –zowel de tuin in al zijn aspecten als het gebouwenpatrimonium- beschermd als monument. Vandaar dat ZOO Antwerpen intensief samenwerkt met het agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid die voor dat aspect ook een financiële ondersteuning biedt”, aldus Marc De Borgher van het agentschap Onroerend Erfgoed. Deze dienst beoordeelt de plannen van de ZOO en adviseert haar. “Samen bewaken wij het patrimonium dat ZOO Antwerpen is en haar uniek maakt in haar soort. De nieuwe ZOO herstelt de pracht van 1910.” In 2018 viert de ZOO haar 175ste verjaardag en met deze intensieve update maakt de ZOO zich klaar voor nog eens 175 jaar.
Dit volledige project heeft een kostenplaatje van 15 miljoen euro. ZOO Antwerpen blijft altijd open, 365 dagen van het jaar, zoals gewoonlijk. De meeste dieren blijven zichtbaar en de overlast wordt zoveel mogelijk beperkt.
De concepttekeningen
