Als we het hebben over pretparken en achtbanen, dan komen onvermijdelijk af en toe (of regelmatig) vaktermen voorbij. Begrippen en woorden die specifiek in het pretparkleven gebruikt worden en die meestal ook niet in het woordenboek terug te vinden zijn. Daarom hebben we een verklarende woordenlijst gemaakt met de belangrijkste termen en attractienamen. Je kan deze lijst volledig doornemen om nieuwe vaktermen bij te leren, of je kan specifieke vaktermen zoeken door gebruik te maken van de zoekfunctie die je activeert door de toetsen Ctrl + F tegelijk in te drukken.
Attractie namen:
Condor: Bekijk hier een video.
Dark Ride: Dit is een attractie waarbij je in een karretje of bootje door een gebouw gaat. In het gebouw (dat vaak donkere stukken bevat) krijg je gethematiseerde decors te zien. Sommige darkrides zijn interactief gemaakt zodat je bijvoorbeeld kunt schieten op bepaalde doelen. Bekijk hier een video.
Enterprise: Bezoekers zitten los in een bakje zonder gordel of beugel. Het bakje hangt aan een soort rad dat ronddraait, hierbij gaan de bezoekers overkop. Door de middelpuntvliedende kracht blijven de bezoekers echter zitten en vallen ze niet naar beneden op de momenten dat de attractie overkop gaat. Bekijk hier een video.
Frisbee: Dit is een attractie waar je in een soort van Frisbee zit. Bekijk hier een video.
Log Flume: Dit is een waterattractie die vaak “De boomstammetjes” genoemd wordt omdat je vaak in een namaakboomstammetje het parcours van de attractie aflegt. Bekijk hier een video.
Mad House: Deze attractie wordt vaak “Het draaiend huis” genoemd. Bij deze soort attractie wordt een illusie opgewekt dat je overkop gaat. Bekijk hier een video.
Rapid River: Dit is een waterattractie die vaak “De ronde bootjes” genoemd wordt omdat je in een rond bootje doorheen een wilde rivier vaart. Bekijk hier een video.
Splash Battle: Dit is een waterattractie waarbij je in een soort boot zit met waterpistolen op. Je moet proberen bepaalde doelen of je tegenstanders zoveel mogelijk proberen raken. Bekijk hier een video.
Top Spin: Dit is een attractie waarbij een gondel tussen twee armen hangt. Deze armen kunnen 360 graden draaien, waardoor de gondel meerdere keren na elkaar overkop kan gaan. Bekijk hier een video.
Algemeen:
Roller coaster: Dit is de Engelstalige benaming voor een achtbaan. In het Nederlands wordt dit “rollercoaster” geschreven.
Coaster: Dit is de verkorte Engelstalige naam voor een achtbaan (roller coaster).
Track: Dit is waar de achtbaan op rijdt, de rails van de achtbaan dus.
Supports: Dit is de draagconstructie waarop de achtbaantrack rust.
Helix: Dit is een bocht van 360° (tenzij er een ander getal is vermeld).
Top Hat: Vaak heb je bij een lancering een stuk track dat hoog omhoog gaat en meteen daarna terug naar beneden. De track maakt een soort impuls vorm. Dit wordt de top hat genoemd.
4D Coaster: Een achtbaan met draaiende karretjes. De karretjes draaien rond hun eigen horizontale as, waardoor bij het draaien de inzittenden overkop gaan. Een video van een 4D-achtbaan kan je hier bekijken.
Brakeman: Dit is een persoon die op een achtbaan meerijdt en instaat voor het afremmen van de achtbaantrein. De trein wordt dus geremd door de brakeman en niet door remblokken zoals gewoonlijk. Er zijn nog 8 achtbanen in de wereld die werken met een brakeman, waarvan er 7 staan in Europa en 1 in Australië. De overgebleven exemplaren zijn: Vuoristorata in Linnanmäki (Finland), Rutschebanen in Tivoli Gardens (Denenmarken), Hochschaubahn in Wiener Prater (Oostenrijk), Hullámvasút in Holnemvolt Park (Hongarije), Scenic Railway in Dreamland (Engeland), Roller Coaster in Great Yarmouth Pleasure Beach (Engeland), Montaña Suiza in Parque de Atracciones Monte Igueldo (Spanje) en Scenic Railway in Luna Park (Australië). In deze video kan je een brakeman aan het werk zien.
Spinning Coaster: Een achtbaan met bakjes die kunnen draaien rond de verticale as. Een video van een Spinning Coaster kan je hier bekijken.
Dual Station: Dit is een achtbaan die een dubbel laadstation heeft, waardoor 2 treinen tegelijk ingeladen kunnen worden.
Floorless Coaster: Dit is een achtbaan met een trein zonder vloer, waardoor de bezoekers de achtbaantrack kunnen zien.
Hybride achtbaan: Dit is een achtbaan die zowel uit staal als hout gemaakt is. Dit bestaat in twee vormen. Het kan zijn dat de track bestaat uit hout en de supports uit staal (meest voorkomend) of het kan zijn dat de track bestaat uit staal en de supports uit hout. Een hybride achtbaan met een stalen track wordt aanschouwd als een stalen achtbaan en een hybride achtbaan met een houten track wordt aanzien als een houten achtbaan.
Indoor: Dit is een achtbaan die binnen in een gebouw is gebouwd.
Dueling Coaster: Zie ‘Duellerende achtbaan’.
Duellerende achtbaan: Dit zijn twee achtbaan die naast elkaar liggen en bij elkaar horen. Ze spelen op elkaar in en kruisen elkaar geregeld. Vaak racen ze ook gedeeltelijk tegen elkaar. Een video van 2 duellerende achtbanen kan je hier bekijken.
Tweelingachtbaan: Dit zijn twee achtbanen die naast elkaar liggen en een gelijkaardig parcours volgen, ze racen als het waren tegen elkaar. Een video van een tweelingachtbaan kan je hier bekijken.
Möbius: Deze achtbaan is bijna hetzelfde als een duellerende achtbaan of een tweelingachtbaan, alleen bestaat de achtbaan uit 1 gesloten track en niet uit twee verschillende. Concreet wilt dit zeggen dat wanneer de bezoekers instappen in het linkse station, ze zullen eindigen en uitstappen in rechtse station. Een video van een möbius-achtbaan kan je hier bekijken.
Onboard Sound: Dit is een achtbaan waarbij de trein muziek heeft en bezoekers een liedje horen tijdens de rit. Een video van een achtbaan met onboard sound kan je hier bekijken.
Shuttle-achtbaan: Dit is een achtbaan die geen doorlopende lus heeft. De achtbaantrein legt het parcours dus minstens 2 keer af, eenmaal voorwaarts om daarna achterwaarts terug te keren. Een video van een shuttle-achtbaan kan je hier bekijken.
Side Friction: Dit is een achtbaan die in een soort van nauwe goot rijd. De achtbaantrein heeft hier enkel wielen aan de bovenkant van de track en niet aan de zijkant en onderkant zoals bij normale achtbanen wel het geval is. De nauwe goot zorgt er dus voor dat de achtbaan op de rail blijft en het parcours niet kan verlaten. Dit soort achtbanen worden niet meer gemaakt. Een video van een achtbaan met side friction kan je hier bekijken.
Virtual Reality: Dit is een achtbaan waarbij bezoekers een speciale bril opzetten die de inzittenden naar een andere wereld brengt.
Water coaster: Dit is een kruising tussen een achtbaan en een waterattractie. De achtbaan heeft twee delen: een gedeelte waar de trein zich voortbeweegt op een achtbaantrack. De trein beweegt zich hier voort op zwaartekracht. Het andere deel van de achtbaan is volledig in het water. De trein doet nu dienst als boot en vaart over het water. Belangrijk is dat de achtbaan beide delen heeft. Een stuk track dat onder water ligt is dus niet voldoende om een achtbaan een waterachtbaan of water coaster te benoemen. Hierdoor zijn de Vliegende Hollander (Efteling) en Pulsar (Walibi Belgium) geen waterachtbaan. Een video van een waterachtbaan kan je hier bekijken.
Powered Coaster: Dit is een achtbaan die is aangedreven en zich voortbeweegt door middel van elektriciteit. De achtbaan beweegt zich dus niet voort op zwaartekracht. Bekijk hier een video van een powered coaster.
Downtime: Tijd dat een attractie stilstaat, meestal omdat deze kampt met technische problemen.
Rodelbaan: Bij een rodelbaan zitten de bezoekers op een klein sleetje met wielen. Met dit sleetje gaan de inzittende van een berg naar beneden in een soort brede goot. Het karretje geraakt op snelheid door middel van de zwaartekracht, om trager te gaan kunnen de inzittende gebruik maken van een handrem. Er zijn verschillende soorten rodelbanen en deze bespreken we allemaal in het onderdeel “Rodelbaan ontwerpen”.
Rollercoaster inversies:
Klik hier voor een volledige lijst met alle rollercoaster inversies.
Achtbaan ontwerpen:
Sit Down Coaster (Zittende achtbaan): Dit is de gewone achtbaan, bezoekers zitten gewoon in de trein. Een video kan je hier kijken.
Stand Up Coaster (Staande achtbaan): Hier staan de bezoekers recht in de trein. Een video kan je hier kijken.
Inverted Coaster (Omgekeerde achtbaan): De trein hangt onder de track van de achtbaan in plaats van erboven. Meestal hebben de treintjes ook ‘floorless’ zitjes. Een video kan je hier kijken.
Suspended Coaster (Hangende achtbaan): De trein hangt onder de track zoals bij een Inverted Coaster en swingt mee in de bochten. Een video kan je hier kijken.
Flying Coaster (Vliegende achtbaan): De inzittenden liggen in de trein waardoor een vlieggevoel gecreëerd wordt. Een video kan je hier kijken.
Bobsled Coaster (Bobslee achtbaan): De achtbaan heeft geen vaste track maar een goot waar de trein in rijdt, net zoals een bobsleebaan. Een video kan je hier kijken.
Wing Coaster (Vleugel achtbaan): Hier hangen de treintjes naast de track. Meestal zijn de treintjes ook ‘floorless’. Een video kan je hier kijken.
Pipeline Coaster (Pijplijn achtbaan): Hier hangt de trein tussen de track. Het is het meest zeldzame type achtbaan dat er bestaat. Een video kan je hier kijken.
Achtbaan lay-outs:
8-figuur: De achtbaan heeft de vorm van een 8 en is dus letterlijk een ‘achtbaan’. Bekijk hier een video.
Big Apple / Wacky Worm: Dit is een van de meest voorkomende kinderachtbanen in de wereld. De achtbaantreinen zijn meestal in de vorm van een rups en de trein gaat meestal door of langs een grote rode appel. Dit is ook meteen de verklaring waarom dit soort achtbaan meestal de naam ‘Big Apple’ of ‘Wacky Worm’ heeft. Bekijk hier een video.
Out and Back: Dit is een achtbaanlay-out die vaak voorkomt bij houten achtbanen en megacoasters. De achtbaan heeft een lang stuk rechtdoor tot het verste punt van de achtbaan, waarna die terugkeert. Op dit soort achtbanen zijn dus weinig bochten te vinden en vooral veel heuvels. De achtbanen zijn heel lang maar hebben een smalle breedte. Varianten zijn de Single Out and Back, Double Out and Back, Tripple Out and Back en L-Shape Out and Back. Bekijk hier een video.
Ovaal: De achtbaan bestaat uit een ovaal. Bekijk hier een video.
Shuttle Loop: Dit is een shuttle-achtbaan die start met een lancering, daarin een verticale looping doorloopt en vervolgens weer terugkeert (achterwaarts). Bekijk hier een video.
Single Helix: Dit is een achtbaan die bestaat uit 1 helix. Varianten zijn de Single Helix (centrum), Single Helix (links) en Single Helix (rechts). Bekijk hier een video.
Terrein: Dit is een achtbaan die gebruikmaakt van de hoogteverschillen van het terrein. Bekijk hier een video.
Wilde Muis: Dit zijn achtbanen die losse karretjes gebruiken op een parcours met heel scherpe bochten. De wielen van de karretjes zijn meer dan bij een gewone achtbaan naar de achterkant van het karretje toe geplaatst. Dit geeft tijdens de rit het gevoel dat het karretje van het spoor zal vallen. Varianten op dit model zijn de Wild Mouse, Jungle Mouse en Mite Mouse. De laatste twee zijn vooral veel voorkomend in China. Bekijk hier een video.
Zyklon / Galaxi: Dit is een achtbaan met een specifieke compacte lay-out. Vaak komen deze achtbanen voor op de kermis. Er zijn een aantal varianten in de lay-out, je hebt bijvoorbeeld de versie met looping en een versie zonder looping en een kleinere versie. Bekijk hier een video.
Achtbaan modelnamen:
Mega Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Mega Coaster wanneer deze geen lancering bevat, geen inversies heeft en tussen de 100 voet (30,48 meter) en de 199 voet (60,95 meter) hoog is. Deze modelnaam is gebruikt door 3 achtbaanbouwers. Intamin Amusement Rides gebruikte voor het eerst de term Mega Coaster en geeft deze naam aan hun achtbanen wanneer deze geen inversies hebben, niet gelanceerd worden en tussen de 45 meter en de 70 meter hoog zijn. Giovanola noemt hun achtbanen een Mega Coaster wanneer deze geen inversies hebben, niet gelanceerd worden en tussen de 70 meter en de 80 meter hoog zijn. Mack Rides gebruikt deze term voor een achtbaan die er uit ziet als een kleine Mega Coaster van Intamin of Giovanola. Ze bouwen hun Mega Coasters met en zonder inversies. Bekijk hier een video van een Mega Coaster van Intamin, Giovanola en Mack Rides.
Hyper Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Hyper Coaster wanneer deze geen lancering bevat, geen inversies heeft en tussen de 200 voet (60,96 meter) en de 299 voet (91,43 meter) hoog is. Deze modelnaam is gebruikt door 2 achtbaanbouwers. Arrow Dynamics gebruikte voor het eerst de term Hyper Coaster en geeft deze naam aan hun achtbanen wanneer deze geen inversies hebben, niet gelanceerd worden en tussen de 45 meter en de 65 meter hoog zijn. Bolliger & Mabillard noemt hun achtbanen een Hyper Coaster wanneer deze geen inversies hebben, niet gelanceerd worden en tussen de 45 meter en de 100 meter hoog zijn. Bekijk hier een video van een Hyper Coaster van Arrow Dynamics en Bolliger & Mabillard.
Giga Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Giga Coaster wanneer deze geen lancering bevat, geen inversies heeft en tussen de 300 voet (91,44 meter) en de 399 voet (121,91 meter) hoog is. Deze modelnaam is tot nog toe alleen gebruikt door Intamin Amusement Rides. De bouwer noemt hun achtbanen een Giga Coaster wanneer deze geen inversies hebben, niet gelanceerd worden en tussen de 90 meter en de 100 meter hoog zijn. Een video van een Giga Coaster kan je hier bekijken.
Strata Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Strata Coaster wanneer deze geen inversies heeft en tussen de 400 voet (121,92 meter) en de 499 voet (152,39 meter) hoog is. Er is geen achtbaanbouwer die deze naam gebruikt voor hun rollercoasters. Een video van een Strata Coaster kan je hier bekijken.
Peta Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Peta Coaster wanneer deze geen inversies heeft en tussen de 500 voet (152,40 meter) en de 599 voet (182,87 meter) hoog is. Er is geen achtbaanbouwer die deze naam gebruikt voor hun rollercoasters en er is ook nog geen achtbaan gebouwd die voldoet aan deze eisen.
Exa Coaster: Over de achtbaan bouwers heen wordt door fans gesproken over een Exa Coaster wanneer deze geen inversies heeft en tussen de 600 voet (182,88 meter) en de 699 voet (213,36 meter) hoog is. Deze modelnaam is tot nog toe alleen gebruikt door Intamin Amusement Rides. De bouwer noemt hun achtbanen een Exa Coaster wanneer deze geen inversies hebben en tussen de 600 voet (182,88 meter) en de 699 voet (213,36 meter) hoog zijn. Een video van een Exa Coaster kan je hier bekijken.
Suspended Looping Coaster (SLC): De Nederlandse achtbaanbouwer Vekoma geeft deze naam aan al hun hangende achtbanen met inversies. Voorbeelden hiervan zijn de Vampire van Walibi Belgium en Condor van Walibi Holland. De meeste van deze achtbanen hebben de zelfde lay-out, al zijn er ook een aantal andere gemaakt. Bekijk hier een video van een SLC.
Boomerang: De eerste originele boomerang-achtbaan werd als eerste geopend in het Belgische pretpark Bellewaerde in 1984. De Boomerang-achtbanen starten met een achterwaartse optakeling via een kettinglift, hierna rijdt de trein terug voorwaarts door het station om vervolgens door 3 inversies te gaan en opnieuw opgetakeld te worden. Hierna gaat de trein terug achterwaarts door heel het parcours waardoor de bezoekers in totaal 6 keer overkop gaan. De achtbaan is gebouwd door de Nederlandse achtbaanbouwer Vekoma en is een waar succesmodel geworden. Ondertussen zijn er al meer dan 50 exemplaren verkocht ter wereld en zijn er 3 varianten gemaakt op het standaardmodel. De Inverted Boomerang is hetzelfde als de gewone Boomerang, alleen hangen de bezoekers nu onder de track in plaats van erboven. Ook de snelheid en hoogte zijn net iets meer. De Giant Inverted Boomerang is hetzelfde als de Inverted Boomerang, alleen zijn de lift-hills verticaal, waardoor de bezoekers twee keer loodrecht naar beneden vallen. Deze exemplaren zijn opvallend veel hoger en sneller dan het origineel model. De vierde versie van de Boomerang is er eentje voor de hele familie. Deze banen hebben geen inversies en zijn toegankelijk voor iedereen. Bekijk hier een video van een standaard Boomerang, een Inverted Boomerang, een Giant Inverted Boomerang en een Junior Boomerang.
Euro-Fighter: Dit achtbaanmodel wordt gebouwd door de Duitse achtbaanbouwer Gerstlauer Amusement Rides. Typerend aan deze achtbanen zijn de verticale lift-hills met een drop die steiler is dan 90°. De achtbanen hebben ook altijd een aantal inversies en de treintjes bestaan uit losse bakjes van 8 personen. Bekijk hier een video.
Dive Coaster: Dit achtbaanmodel wordt gebouwd door de Zwitserse achtbaanbouwer Bolliger & Mabillard. Typerend aan de achtbanen zijn de enorm brede treinen die werkelijk breder zijn dan dat ze lang zijn. Bezoekers zitten met 6, 8 of 10 personen naast elkaar in 2 of 3 rijen. Naast de opvallende structuur van de treinen zijn de achtbanen altijd opgebouwd rond één of twee spectaculaire drops die tussen de 87° en de 90° stijl zijn, (bijna) loodrecht dus. Veel Dive Coasters hebben inversies en of een Splash-effect. Bekijk hier een video.
Rodelbaan ontwerpen:
Bij een rodelbaan zitten de bezoekers op een klein sleetje. Hiermee gaan ze van een berg naar beneden. Het karretje geraakt op snelheid door middel van de zwaartekracht. Om trager te gaan kunnen de inzittenden gebruikmaken van een handrem. Er zijn allerhande rodelbanen die gebruikmaken van vier verschillende principes: een goot, een rail, een mat en een elektrische aandrijving. We zetten ze even op een rijtje:
Rodelbanen met een goot:
SoRo: SoRo staat voor “Sommer Rodelbahn”, wat betekent “Zomer rodelbaan”. Deze term wordt gegeven aan de klassieke rodelbaan die we het beste kennen. Typerend aan dit type is dat het karretje rijdt in een brede stalen goot die voorzien is van grote hoge wanden in de bochten. Tijdens de rit kan er met het karretje zeer hoog worden gegaan in de bochten om de snelheid optimaal hoog te kunnen houden. Dit type is een van de meest voorkomende in de wereld. Vaak worden alle rodelbanen die gebruikmaken van een goot zomerrodelbaan genoemd. Een voorbeeld van een SoRo kan je hier bekijken.
PolyBob: De PolyBob lijkt hard op de gewone SoRo. Het grote verschil zit in de goot zelf. De goot heeft in het midden een verhoogde strook en het karretje is in het midden voorzien van een uitsparing. Hierdoor past als het ware het karretje in de goot. Daarnaast heeft de goot hoge randen die samen met de middenlijn ervoor zorgen dat het karretje stevig in de goot blijft zitten. De goot is gemaakt van polyester. Een voorbeeld van een PolyBob kan je hier bekijken.
RolbaRun: De RolbaRun is het meest gevaarlijke type onder de rodelbanen. Er wordt gewerkt met een lage smalle goot in polyester terwijl de bochten nauwelijks of soms zelf geen banking hebben. De verhoging van de goot in de bochten houdt ook bijzonder snel op. Daarbij komt nog eens dat deze vaak een zeer steile dalingspercentage hebben, waarbij er op korte tijd hoge snelheden behaald kunnen worden. Al deze factoren samen zorgen ervoor dat er uiterst voorzichtig moet worden afgedaald om (zware) ongelukken te vermijden. Thrill seakers zijn bij deze dus gewaarschuwd! Een voorbeeld van een RolbaRun kan je hier bekijken.
Sunny Roll: De Sunny Roll lijkt hard op de RolbaRun. De goten zijn echter iets breder gemaakt en de banking loopt hoger en steiler op. Hierdoor is de kans kleiner om uit de bocht te vliegen. Toch dient er nog steeds goed opgelet te worden bij het afdalen. Een voorbeeld van een Sunny Roll kan je hier bekijken.
Rodelbanen met een rail:
Alpine Coaster: De Alpine Coaster is net zoals de SoRo een zeer veel voorkomend type rodelbaan. Het belangrijkste verschil is dat het karretje bij dit type niet in een goot rijdt, maar vasthangt aan een stalen track. Hierdoor is het niet meer mogelijk dat de slee uit het parcours vliegt indien de snelheid in de bochten te hoog wordt. Ook wordt het mogelijk om het karretje te begrenzen met een maximale snelheid. Deze snelheidsbegrenzing komt vooral voor op de nieuwere modellen. Vaak worden alle rodelbanen die gebruikmaken van een rail, Alpine Coaster genoemd, dus ook de Braso’s en Sport Coasters. Een voorbeeld van een Alpine Coaster kan je hier bekijken.
Braso: De Braso kan je het beste vergelijken met een Alpine Coaster. Het grote voorschil is echter dat de track vervangen is door een monorail. Het voordeel is dat de karretjes net zoals bij de Alpine Coaster niet uit de bocht kunnen vliegen. Ook hier kunnen de karretjes begrenst worden met een maximale snelheid. Een voorbeeld van een Braso kan je hier bekijken.
Sport Coaster: Dit is het nieuwste type van rodelbaan dat voor het eerst gebouwd werd in 2017. De Sport Coaster is een Alpine Coaster, maar waarbij de bezoekers niet meer in staat zijn om de snelheid zelf te controleren. Het remmen kan niet meer handmatig gebeuren en verloopt volledig automatisch. Een voorbeeld van een Sport Coaster kan je hier bekijken.
Rodelbanen met een elektrische aandrijving:
Bobkart: De Bobkart is gebaseerd op een SoRo. Het allerbelangrijkste verschil is dat het karretje elektrisch aangedreven wordt en dat de snelheid niet bepaald wordt door de zwaartekracht. Hiermee is dit type rodelbaan ideaal voor een plat landschap. Bezoekers kunnen de snelheid opvoeren door de hendel naar voren te duwen. Wanneer men de hendel naar zich toe trekt, wordt er afgeremd. De snelheid van de karretjes wordt bij het in- en uitrijden van het station automatisch geregeld. Een voorbeeld van een Bobkart kan je hier bekijken.
Rodelbanen met een mat:
Summertubing: Bij de Summertubing gaan de bezoekers in een band naar benden. Dit gebeurt in een soort goot die gemaakt is van rubberen matten. Vaak worden deze extra nat gemaakt om zo de wrijving te verminderen. De bezoekers hebben geen mogelijkheid om zelf de snelheid te bepalen. Een voorbeeld van een Sommertubing kan je hier bekijken.
Vragen?
Indien u woorden tegenkomt op onze website die u niet begrijpt en die pretparkgerelateerd zijn, aarzel dan niet om contact op te nemen met onze redactie. Wij zullen deze lijst dan verder aanvullen.
Email: jonathan@themeparkfreaks.eu
Artikel: Jonathan
