In de nacht van 31 oktober op 1 november, net voor de tweede lockdown, beviel bonobo Kianga. Ze kreeg haar jong middenin de bonobogroep in het vernieuwde en uitgebreide bonoboverblijf in ZOO Planckendael en houdt het stevig tegen zich aan. Door deze geboorte telt de op één na grootste bonobogroep in Europa nu 19 individuen. De bonobo-autoriteit van ZOO Planckendael groeit nog.
Verrassend pakketje
Kianga houdt haar kleintje zo dicht tegen zich aan, dat verzorger Joris het initieel zelf niet opmerkte: “Bij de ochtendroutine focus ik me zo op het dier dat ik het kleine, zwarte wezentje tegen haar buik eerst niet opmerkte. Ze heeft me mooi verrast!” Een pasgeboren bonobo weegt maar 1,3 tot 2 kilo. De eerste weken is het kleintje moeilijk te zien, zo zwart tegen zwart. Bovendien houden zowel moeder als jong elkaar stevig vast. Kianga vlooit en zoogt haar jong liefdevol. Nu we enkele weken verder zijn, kunnen de verzorgers het geslacht bevestigen: Het is een jongen en hij heet Vyombo. In 2020 krijgen alle borelingen in Planckendael een naam met een V, en traditiegetrouw voor de bonobo’s een naam in Lingala of Swahili. “Niet eenvoudig. We kozen deze keer voor de schone klank en niet voor de betekenis, want dan zouden we kiezen voor ‘gereedschap’ of zelfs ‘vaat’” vertelt verzorger Joris lachend. De groep telt 12 vrouwtjes en nu 7 mannetjes.
Bedreigd
De mensapen zijn bedreigd, schattingen van het aantal bonobo’s in de natuur lopen uiteen van 15.000 tot 50.000. Bonobo’s komen enkel voor ten zuiden van de Congostroom. De dieren worden gedood voor hun vlees of gevangen en verkocht als gezelschapsdier. De grootste bedreiging is de vernieling van de tropische bossen waarin ze leven.
ZOO Planckendael coördineert wereldwijd stamboek
Met enthousiasme coördineert ZOO Planckendael al meer dan 30 jaar het Europese kweekprogramma (EEP) van de bedreigde bonobo’s en beheert wereldwijd het stamboek. Zo bepaalt Planckendael over de hele dierentuinwereld de samenstellingen van de groepen en de kweekcombinaties. In Mechelen werden al 19 bonobo’s geboren en deze of volgende maand verwacht Planckendael nog meer mooi nieuws. “Dan komt bonobo nummer 20 er aan, de 20ste boreling in Planckendael en de 20ste bonobo voor deze groep. Want ook vrouwtje Nayembi verwacht een kleintje”, vertelt verzorger Joris. Zekerheid rond het vaderschap in zo’n grote groep krijgt Planckendael pas na DNA-analyse van een haarstaal van Vyombo in het labo van het eigen wetenschappelijk centrum, Centre for Research and Conservation (CRC). De mannetjes Vifijo, Zamba en Habari zijn de kanshebbers.
Eigen wetenschappers in Congo en bonobo-onderzoekscentrum in Planckendael
Sinds 1992 bestuderen wetenschappers van het eigen wetenschappelijk centrum (CRC) uit binnen- en buitenland het gedrag van bonobo’s in ZOO Planckendael. Nergens ter wereld kan er zo veel informatie worden vergaard. Door de grotere groep zijn er meer interacties, meer voer voor biologen, antropologen, psychologen en andere wetenschappers. Alles in functie van het kweekprogramma en het soortbehoud. De analyses helpen Planckendaels eigen wetenschappers in Congo, waar de dieren moeilijker te volgen zijn. Ze bestuderen er natuurlijk bonobogedrag en hun leefgewoonten. Er worden urine-, mest- en haarstalen verzameld voor DNA-onderzoek. De inspanningen van de dierentuinen zijn dan ook heel belangrijk om het voortbestaan van de soort veilig te stellen. Lees meer over het wetenschappelijk werk van ZOO Planckendael op www.ZOOScience.be.
